Beyinde bulunan ve sayıları yaklaşık olarak 86 milyar olan sinir hücrelerinin birbirleri ile iletişim kurmasını sağlayan kimyasallara “nörotransmitter” adı verilmektedir. Beyinde çeşitli formlarda nörotransmitter bulunmaktadır ve dopamin de bu nörotransmitterlerden biridir.
Beynin hipotalamus bölgesinden salgılanan dopamin, tıpkı diğer bir nörotransmitter kimyasal olan serotonin gibi, mutluluk hissi vermesi ile bilinmektedir. Dopamin “motivasyon molekülü” olarak adlandırılmaktadır ve beynin ödül ile keyif merkezidir. Hareket ve duyguların düzenlenmesine yardımcı olan dopamin, odaklanma ve enerji sağlamasının yanı sıra, ruh halinin ve davranışların dengelenmesinde de önemli bir role sahiptir.
Dopamin, haz hissini ve acı hissini etkileyen bir beyin kimyasalıdır. Haz alma hissi sırasında aktifleşen dopamin, tatlı bir yiyecek yenildiğinde ya da cinsel ilişki sırasında salgılanmaktadır. Dopaminin beyindeki bu etkisine “ödül” mekanizması denilmektedir ve bu mekanizma, madde bağımlılığının oluşmasına neden olabilmektedir. Çünkü, sigara ve uyuşturucu gibi maddelerin kullanımı sonucu sinapslarda dopamin birikmesi ve bunun sonucu oluşan haz, kişide o maddeleri tekrar kullanma isteği yaratmaktadır. Bir süre sonra da bu maddelere karşı bir bağımlılık oluşması kaçınılmaz olmaktadır. Bundan dolayı da, dopamin hormonunun belirli bir seviyede olması, ne çok fazla ne de çok düşük olmaması oldukça önemlidir.
Dopamin hormonunun görev ve fonksiyonları şu şekilde sıralanabilmektedir;
Hareketin sağlanması
Hafızanın desteklenmesi
Haz veren ödül
Davranışların kontrolü
Kavrama (idrak)
Dikkat (konsantrasyon)
Prolaktin üretimini engelleme
Uykunun düzenlenmesi
Duygu durumu (ruh hali) dengelenmesi
Öğrenmenin desteklenmesi.
Dopamin Hormonunu Artıran Doğal Yöntemler
Vücuttaki dopamin hormonu salgısının artmasını sağlayan sağlıklı yöntemler olduğu kadar, sağlıklı olmayan bir takım yöntemler de bulunmaktadır. Uyuşturucu, sigara gibi madde bağımlılığı ve hatta seks bağımlılığı gibi durumlar, dopamin hormonu salgısını artıran sağlıksız yöntemlerdir. Fakat, bazı yöntemler ise, dopamin hormonu salgısının sağlıklı bir şekilde artırılmasını sağlamaktadır. Dopamin hormonunun doğal şekilde artmasını sağlayan bu yöntemler ise şu şekildedir;
Egzersiz yapmak
Faydasız ve sağlıksız besinlerden kaçınmak
Dopamin hormonu salgısını artıran besinleri tüketmek
C vitamini bakımından zengin besinleri tüketmek
Güneş ışığından faydalanmak
Hobi edinmek
Kendine bir hedef bulmak ve onu kazanmak için çalışmak.
Dopamin Eksikliği
Aşırı miktarda şeker özellikle de tatlandırıcı içeren gıdaların tüketilmesi, katkı maddeli yiyeceklerin aşırı miktarda tüketilmesi ve abur cubur gibi sağlıksız besinlerin tüketiminde aşırıya kaçılması sonucu, vücuttaki dopamin hormonu seviyesinde azalmalar gözlenebilmektedir. Düşük dopamin seviyesi ise, bir takım olumsuz durumların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Öte yandan, dopamin hormonunun salgılanmasını sağlayan ve “tirozin” adı verilen amino asidin miktarında gerçekleşen azalma da, dopamin seviyesinin düşmesine neden olabilmektedir. Buna göre, dopamin eksikliği sonucu meydana gelen bazı sağlık sorunları ve bu sağlık sorunlarının semptomları şu şekildedir;
Depresyon
Memnuniyetsizlik hissi
Bağımlılık
Dürtü kaybı (kompülsiyonlarda azalma)
Cinsel dürtüde azalma
Odaklanma sorunları
Halsizlik
Ruh halinde dalgalanmalar
Unutkanlık
Motivasyon eksikliği
İlgisizlik ve hissizlik
Görev ve sorumlulukları erteleme
Keyifsizlik
Libido seviyesinde azalma
Uyku problemleri
Umutsuzluk
Bazı dopamin eksikliği olan kişiler ise, dopamin üretimini artırma adına, aşırı miktarda kafein, alkol, şeker ve ilaç kullanımı gibi zararlı yöntemler uygulamaktadır. Hatta bu kişiler, kumar oynama, aşırı alışveriş yapma, internette aşırı vakit harcama ve seks düşkünlüğü ile video oyunu düşkünlüğü gibi davranışlar gösterebilmektedir.
Dopamin İçeren Besinler
Aslında dopamin içeren besin yoktur fakat, beyinde dopamin hormonu salgısını artıran amino asitler ve bu amino asitleri içeren besinler bulunmaktadır. Dopamin salgısını destekleyen ve bir araya gelerek dopaminin oluşmasını sağlayan bu amino asit ise “tirozin” adı verilen amino asit türüdür. Bundan dolayı, tirozin içeren besinlerin tüketilmesi halinde, beyindeki dopamin hormonu salgısı da artacaktır. Buradan yola çıkarak, dopamin salgısını artıran besinleri aşağıda belirtildiği şekilde sıralamak mümkün olacaktır;
1. Protein İçeren Besinler:
healthy-proteins
Beyindeki dopamin salgısını artırmanın en iyi yolu, protein bazlı besinleri tüketmek olacaktır. Proteinler, amino asitlerin bir araya gelmesi ile oluştuğu için ve çoğu protein de, tirozin amino asidi içerdiği için, proteinler mükemmel bir dopamin destekleyicidir. Bu doğrultuda, protein bakımından zengin olan ve dopamin salgısını artıran bazı besinler şu şekildedir;
Sığır eti
Peynir
Yoğurt
Kefir
Tavuk eti
Yumurta
Balık eti ( özellikle de; somon, halibut, çizgili levrek, alabalık, ton balığı, sardalye, uskumru, somon, pisi balığı)
Hindi eti
2. Bazı Sebzeler:
fresh beetroot on wooden background
Sebzelerin çoğu, içeriklerinde bulunan folat (B9 vitamini ya da folik asit) ve antioksidan bileşenleri sayesinde, beyindeki dopamin salgısının artmasına destek olmaktadır. Özellikle de antioksidan içerikleri sayesinde sebzeler, serbest radikallerin azaltılmasına yardımcı olarak, dopamin seviyesini olumlu yönde etkilemektedir. Buna göre, dopamin hormonu salgısını artıran bazı sebzeler şu şekildedir;
Enginar
Avokado
Kırmızı pancar (betain kimyasalı içermesi sayesinde, nörotransmitter seviyesinin düzenlenmesine ve ruh halinin iyileştirilmesine yardımcı olmaktadır)
Siyah fasulye
Brokoli
Karnabahar
Nohut
Kale
Mercimek
Ispanak
Lima fasulyesi
Bakla
Yeşil yapraklı sebzeler
Deniz sebzeleri
3. Bazı Meyveler:
apple-fruit-desktop-wallpaper-3622-3821-hd-wallpapers
Meyvelerin çoğu, tirozin amino asidi bakımından zengindir. Ayrıca meyveler yüksek miktarda antioksidan da içerdiklerinden, serbest radikallerin vermiş oldukları zararları da azaltmaya yardımcıdır. Dopamin hormonu üretimini artıran bazı meyveler ise aşağıda belirtildiği gibidir;
Elma
Muz
Yaban mersini
Papaya
Kuru erik
Çilek
Karpuz.
4. Tirozin İçeren Diğer Bazı Besinler:
nuts-e1460048870572
Protein, sebze ve meyvelere ek olarak, bazı bitkisel kaynaklar, içecekler, yağlar ve kabuklu kuru yemişler de, dopamin hormonu seviyesinin artmasına yardımcı olmaktadır. Bu doğrultuda, tirozin içeren ve dolayısı ile de, dopamin hormonu salgısını artıran diğer bazı besinler aşağıda belirtilmiştir;
Çikolata (dopamin hormonunun salgılanmasını tetikleyen feniletilamin ve tyramine kimyasallarını içermektedir)
Kahve
Ginkgo biloba
Ginseng
Yeşil çay (dopamin hormonu salgısının artmasını sağlayan ve bir tür polifenol olan “L theanine” kimyasalını içermektedir)
Kabuklu kuru yemişler (çiğ badem en önemlisidir)
Yenilebilen tohum ve çekirdekler (özellikle de susam ve kabak çekirdeği)
Kekik yağı (dopamin hormonunun etkileşime geçmesine yardımcı olan karvakrol isimli kimyasalı içermektedir)
Spirulina (yenilebilir mavi yeşil alg yosunu)
Zerdeçal (dopamin de dahil olmak üzere, nnörotransmitter seviyesinin artmasına yardımcı olan ve kurkumin adı verilen kimyasal içermektedir)
Buğday ve buğday tohumu (fenilalanin adı verilen ve tirozin amino asidinin dopamin hormonuna dönüştürülmesine yardımcı olan amino asidi içermektedir)
Yulaf ezmesi
Çiğ lahana turşusu (doğal bir probiyotik kaynağıdır ve bu sayede dopamin hormonu salgısının artmasına da yardımcıdır)
0 comments :
Yorum Gönder