Bir alkaloid olan kafein, altmışı geçkin bitkinin yaprak ve tohumlarında doğal olarak bulunan ve yapısında azot bulunduran bir kimyasaldır. Kafein, kendine has, yoğun, keskin ve acı bir lezzete sahiptir. Farmakolojide, beyni uyaran kimyasallar arasında yerini alan kafein, tein, matein ve guaranin isimleri ile de bilinmektedir.
Kafeinin İnsan Vücuduna Olan Etkileri
Sinir sistemi üzerinde güçlü bir uyarıcı etkiye sahip olan kafein, stres hormonları salgısının artmasına neden olarak, kan basıncının artmasına ve nabzın da hızlanmasına sebep olmaktadır. Ayrıca kafein, adrenalin ve dopamin gibi hormonların üretimini artırarak, kısa vadede uyanıklık, zindelik ve enerji sağlamaktadır. Kafein tüketildikten 15 dakika sonra, etkilerini göstermektedir ve kişiye rahatlık, dinçlik ve keyif vermektedir. Ancak, eğer sürekli olarak bir kafein tüketimi söz konusu ise kafeinin bu etkisi günler geçtikçe azalacaktır. Tekrar aynı etkiyi vermesi için, alınan dozajın artırılması gerekecektir. Aksi halde, düzenli olarak kafein tüketen kişide, yorgunluk, halsizlik, sinirlilik, uyuşukluk, baş ağrısı ve motivasyon eksikliği yaşanacaktır. Ama neyse ki kafeinin bu olumsuz etkileri, ilk günlerde yoğun şekilde yaşandıktan sonra, giderek etkisini kaybetmektedir. Kafeinin bu etkileri ise, kişiden kişiye farklılıklar gösterebilmektedir.
Kafeinin Faydaları
Sağlığa olan bir takım faydalarından dolayı kafein, bazı ilaçların içeriğinde dahi kullanılmaktadır. Adenosinin adı verilen ve beyinde salgılanan kimyasalın, azalmasına olanak sağlayan kafein, bu kimyasalın damarları daraltıp, büzüşmesine engel olmaktadır. Böylece de, damar büzüşmesinden kaynaklanan baş ağrılarının dindirilmesine yardımcı olan kafein, böbrek üstü bezlerinin uyarılmasını da sağlamaktadır. Kafein yardımı ile, hipofiz bezi tarafından uyarılan böbrek üstü bezleri ise, adrenalin salgısını artırmakta ve böylece de solunum yollarının genişlemesine yardımcı olmaktadır. Bundan dolayı da kafein, astım gibi bazı solunum yolları hastalıklarında etkili olabilmektedir. Ayrıca kafein, alkol tüketimine bağlı olarak gelişen, siroz ve karaciğer kanseri riskini de azaltmaktadır. Bunların dışında kafein, beyni ve sinirleri uyardığı için, canlılık, zindelik ve enerji de vermektedir.
Kafeinin Zararları
Her ne kadar yararı olsa da kafeinin bazı zararları da bulunmaktadır. Özellikle de kafeine karşı hassasiyeti olan kişilerde bazı rahtsızlıklar ortaya çıkabilmektedir. Mide salgı ve enzimlerinin artmasına neden olan kafein, mide dokularında yara oluşmasına sebep olmamaktadır fakat, zaten bu gibi mide sorunları var ise, durumlarının kötüleşmesine neden olabilmektedir. Bunun dışında kafein, uykusuzluk, asabiyet ve kan basıncında yükselme yaşanmasına yol açabilmektedir. Kafeinin bir diğer zararı ise, beyinde salgılanan ve doğal bir yatıştırıcı olan adenozinin kimyasalının emilimini bloke etmesi ve bundan dolayı da kafein, sinir sistemini güçlü şekilde uyarıp, kalp atışlarının hızlanmasına neden olabilmektedir.
İdrar yolu ile, potasyum, kalsiyum, sodyum, magnezyum ve demir gibi, faydalı minerallerin vücuttan atılmasına neden olan kafein, bağırsaklar tarafından demir emiliminin % 40 oranında azalmasına yol açabilmektedir. Aynı şekilde kafein, bağırsaklar tarafından gerçekleştirilen kalsiyum emiliminin ise % 15 oranında azalmasına neden olabilmektedir. Ayrıca, gebe ve emziren kadınlar üzerinde de kafeinin bazı olumsuz etkileri bulunabilmektedir.
Günlük Aşılmaması Gereken Güvenli Kafein Miktarı
Kafein tüketirken, günlük alınan miktarda aşırıya kaçılmaması son derece önemlidir. Buna göre, günlük aşılmaması gereken ve güvenli dozlarda olan kafein miktarları şu şekildedir;
19 yaş ve üstü kadınlar ile erkekler → maksimum 400 miligram kafein
19 yaş üstü hamile ve emziren kadınlar → maksimum 300 miligram kafein
Kafein İçeren Besinler
Aslında kafein doğadaki bazı bitkilerin yapısında doğal olarak bulunmaktadır. Doğal kafein kaynağı olan besinlerin dışında, yapay olarak üretilen kafein de bulunmaktadır ve genellikle de, hazır içeceklerin içeriğine eklenmektedir.
Doğal kafein kaynağı olan bazı besinler ise şu şekildedir;
1. Kahve:
hot coffee
Kahvenin her türü, miktarları değişkenlik göstermek üzere kafein içermektedir. Hatta kafein içeriği en yüksek besin maddesi kahve çekirdekleridir. Üstelik, kafeinsiz kahve olarak bilinen kahve türünün yapısında dahi kafein bulunmaktadır. Bu durumda, 100 gram kahvenin içermiş olduğu kafein miktarı 40 miligramdır ve aynı miktar kafeinsiz kahvenin içermiş olduğu kafein miktarı ise, 1 ila 12,5 miligram arasında değişmektedir.
2. Siyah Çay:
glass teapot with chinese tea, cup of herbal tea
Kültürden kültüre farklılıklar gösteren siyah çayın içermiş olduğu kafein miktarı da değişkenlik gösterebilmektedir. Kahveden sonra, kafein miktarı en yüksek olan besin maddesi ise siyah çaydır. Buna göre, 200 gram siyah çayın içeriğinde bulunan kafein miktarı, 47 miligramdır.
3. Yeşil Çay:
green-tea
Aslında siyah çay ile aynı kaynaktan gelen fakat, kurutulma işlemi sırasında, siyah çayın aksine, yapraklı toplandıktan hemen sonra, kavrulup hızlı bir şekilde kurutulmaktadır. Bundan dolayı da yeşil çayın antioksidan değerleri siyah çaya nazaran daha yüksek olurken, kafein değerleri ise daha düşüktür. 200 gram yeşil çayın içermiş olduğu kafein miktarı ise, 25 miligramdır.
4. Bitter Çikolata:
Dark-chocolate-and-cocoa-why-theyre-good-for-you-1500x1000
Tıpkı kahve çekirdeğinde olduğu gibi, kakao çekirdekleri de kafein bakımından iyi bir besin kaynağıdır. Bitter çikolata ise, diğer çikolata türlerine nazaran, sağlıklı antioksidanlar bakımından zengin olmasının yanı sıra, kafein içeriği bakımından da daha zengindir. Bu durumda, 30 gram bitter çikolatanın içermiş olduğu kafein miktarı 60 miligramdır. Aynı miktarı sütlü çikolatanın içermiş olduğu kafein miktarı ise, 6 miligramdır.
5. Dondurma:
chocolate-coconut-ice-cream-TK
Her dondurma türü değil ama, kahve ya da kakao ihtiva eden dondurmaların yapısında kafein bulunmaktadır. 100 gram dondurmanın içermiş olduğu kafein miktarı ise 13 ila 45 miligram arasında değişmektedir.
6. Alkolsüz İçecekler:
Juice-Of-Fruits-Healty-Drink-Wallpapers-HD
Özellikle de diyet türü alkolsüz içecekler, yüksek miktarda kafein içerebilmektedir. Buna göre, 350 gram alkolsüz bir içeceğin içermiş olduğu kafein miktarı 23 ila 69 miligramdır.
7. Guarana:
guaraná
Enerji içeceklerinin üretiminde yaygın şekilde kullanılan guarana bitkisi, takviye besin olarak da kullanılmaktadır. Guarana, kafein içeriği oldukça yüksek olan tropikal bir meyve türüdür. 100 gram guarana meyve tohumunun içermiş olduğu kafein miktarı 4,5 gramdan fazladır.
8. Yerba Mate:
Yerba-Mate-89366372
Paraguay çayı olarak da bilinen yerba mate bitkisi, kafein içeren bir bitki olmasına rağmen, kafein içeriği bakımından kahveden çok daha düşük değerlere sahiptir. Ayrıca yerba mate çayının bir çok faydası da bulunmaktadır.
9. Kafein İçeren Diğer Besinler:
201505261631_SODA1
Bazı besinler ve içecekler ise, yapılarında doğal olarak kafein içermeseler de, kendilerine kafein eklenebilmektedir. Bu gibi besinlerin de kafein içerikleri yüksektir. Buna göre, kafein içeren diğer bazı besin maddeleri şu şekildedir;
Kola,
Soda (meyveli),
Alkollü likörler,
Enerji içecekleri,
Yapay tatlandırıcı içeren ve kalorisi düşürülmüş içecek türleri,
Bazı şekerleme ve tatlılar,
Hazır kurabiyeler,
Pudingler (özellikle de kakao ya da kahve içeren pudingler),
Jelibon,
Milk shake,
Lolipop,
Takviye edilmiş hindistan cevizi suyu.
0 comments :
Yorum Gönder